Czym różnimy się od Szwajcarów?

Wizyta w Szwajcarii miała na celu zapoznanie się delegacji polskiej ze szwajcarskimi programami dotyczącymi zapobiegania zakażeniom HCV u osób uzależnionych
od substancji odurzających przyjmowanych dożylnie oraz zakażeniom szerzącym się innymi drogami. Ważnym elementem była wizyta w laboratorium diagnostycznym wykonującym badania dla potrzeb zdrowia publicznego. Wizyta studyjna odbyła
się w dniach 29-31 maja 2012 r.

Program „Zapobieganie zakażeniom HCV” jest realizowany przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny od maja 2012 r. w ramach Polsko-Szwajcarskiego Programu Współpracy. Już w pierwszym miesiącu realizacji miała miejsce wizyta studyjna w instytucjach zajmujących się zapobieganiem i zwalczaniem zakażeń wirusem HCV w Szwajcarii – w Zurychu i w Bernie.

W wizycie studyjnej uczestniczyły następujące osoby:

1) Pani Iwona Słowik - Biuro do Spraw Zagranicznych Programów Pomocy
w Ochronie Zdrowia – przedstawiciel Instytucji Pośredniczącej;
2) Pani Dorota Chmielewska, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – Przedstawiciel Krajowej Instytucji Koordynującej,
3) Pani Aleksandra Chmielewska - Biuro Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy, Ambasada Szwajcarii w Warszawie,
4) Pan dr. Janusz Sierosławski, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie,
5) Pani dr Katarzyna Dąbrowska, Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie,
6) Pani dr. Anita Kuczerowska, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego
– Państwowy Zakład Higieny w Warszawie,
7) Pani dr. Magdalena Rosińska, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego
– Państwowy Zakład Higieny w Warszawie,
8) Pan Prof. dr hab. n. med. Kazimierz Madaliński, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie,
9) Pan Prof. dr hab. Andrzej Zieliński, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie.

Ze strony Swiss Agency for Development and Cooperation, SDC, w spotkaniach uczestniczyła Pani Maryline Dafflon.

HCV w Polsce i w Szwajcarii – różnice i podobieństwa

Przedstawiciele zespołu wdrażającego Program mieli okazję porównać sytuację epidemiologiczną oraz podejmowane działania zaradcze w Polsce i w Szwajcarii.
Gospodarze poinformowali, że szacowane rozpowszechnienie przeciwciał przeciwko wirusowi HCV w Szwajcarii wynosi  0.7 – 1% i jest nieco niższe niż w populacji polskiej (1.12% - 1.9%, w niektórych badaniach). Natomiast rejestrowana częstość nowo wykrywanych przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu C jest w Szwajcarii znacznie wyższa, sięgając w ostatnich latach 20–24 na 100 tys. mieszkańców, w porównaniu do 5–7 na 100 tys. w Polsce. Wskazuje to z dużym prawdopodobieństwem na wyższą wykrywalność choroby w Szwajcarii, niż ma to miejsce w Polsce, w której odsetek nie wykrytych zakażeń może sięgać nawet 90%. Niemniej jednak problem nierozpoznanych zakażeń jest istotny również w Szwajcarii - do 75% osób zakażonych wirusem HCV nie jest tam tego świadomych. Istotną różnicę stanowi rozkład głównych dróg szerzenia się wirusa. W Szwajcarii 53% ostrych zapaleń wątroby C w 2010 r. to zakażenia związane z dożylnym przyjmowaniem narkotyków, które w Polsce stanowią do 15% przypadków ostrego wzw C rejestrowanych w ostatnich latach. Problem zakażeń HCV w jednostkach służby zdrowia dominujący w Polsce, w Szwajcarii prawie nie istnieje i profilaktyka tych zakażeń na szczeblu szpitala funkcjonuje sprawnie przez pilne stosowanie się do procedur sanitarnych oraz kontrolę wewnętrzną ich przestrzegania.

Etapy wizyty

1. Centrum Medycyny Uzależnień ARUD w Zurychu. Ośrodek roztacza kompleksową opiekę nad osobami uzależnionymi, ze szczególnym uwzględnieniem zapobiegania zakażeniom szerzącym się droga krwiopochodną, m.in. prowadzi niskoprogowy program leczenia substytucyjnego. Dr Philip Bruggmann i Dr Maria Schreiber zapoznali polskich delegatów z założeniami programów skierowanych do osób uzależnionych, podstawami prawnymi funkcjonowania odwiedzanej instytucji oraz z pełnym zakresem jej działania. Na szczególne uznanie zasługuje powszechna dostępność nisko-progowych programów substytucyjnych, stworzenie higienicznych warunków przyjmowania narkotyków (injection room), a także ciągła dążność do zwiększenia dostępności leczenia chorób zakaźnych. Działalność Szwajcarów w tym zakresie daje możliwość znacznego ograniczenia liczby nowych zakażeń wirusem HCV.
2. Biuro Federalne Zdrowia Publicznego w Bernie stanowi instytucję rządową zajmującą się problematyką zdrowia publicznego, w tym monitorowaniem, zapobieganiem i zwalczaniem chorób zakaźnych. Departament Chorób Zakaźnych Biura prowadzi szereg programów mających na celu kontrolę zakażeń HCV, które zostały przedstawione przez pracowników i współpracowników dr Virginie Masserey Spicher. Wiele z podejmowanych
w Szwajcarii programów jest zbieżnych z założeniami rozpoczynającego się Programu, np. oferowanie badań w kierunku HCV w podstawowej opiece medycznej w oparciu o objawy kliniczne i wywiad dotyczący czynników ryzyka, bogata oferta programów skierowanych do osób stosujących narkotyki, czy edukowanie prowadzących salony tatuażu, piercing itp. na temat chorób zakaźnych przenoszonych drogą naruszenia ciągłości tkanek. Doświadczenia Szwajcarskie w tym zakresie będą niezwykle pomocne dla realizatorów Programu.
3. Laboratorium Mikrobiologii dr Risch w Bernie. Spotkanie w tym jednym z największych laboratoriów w Szwajcarii poprowadził prof. Urs Nydegger oraz Dr Wiedemann. Największą uwagę poświęcono omówieniu wykrywania zakażeń HCV, a ciekawymi nowinami metodycznymi była informacja o skuteczności: równoczesnego stosowania testu anty-HCV i HCVAg wraz z szybkim testem do badania śliny do wykrywania zakażeń HCV w Laboratorium. Pierwsza z tych metod umożliwia ograniczenie do minimum ‘okienka serologicznego’ u badanej osoby; druga zaś, polegająca na pobraniu próbki do badania przez umieszczenie gąbki w jamie ustnej pacjenta, następnie odwirowanie – umożliwia pozyskanie materiału bez potrzeby pobierania krwi.

Co na przyszłość?

Wszystkie spotkania upłynęły w miłej i przyjacielskiej atmosferze, sprzyjającej  szczegółowemu omówieniu meritum wizyty,  jakim było porównanie strategii w obszarze prewencji zakażeń HCV i możliwości wykorzystania doświadczeń strony szwajcarskiej dla celów programu zapobiegania zakażeniom HCV realizowanego w Polsce przez nasz Instytut. Wizyta przyczyniła się do nawiązania bliskich  kontaktów dwustronnych i wytyczenia planów na przyszłość, w celu pomyślnej realizacji Programu „Zapobieganie zakażeniom HCV” w ramach Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy.

Pamiątkowe zdjęcie uczestników wizyty studyjnej

Na zdjęciu:
1. W pierwszym rzędzie od lewej:
1) Pani Iwona Słowik - Biuro do Spraw Zagranicznych Programów Pomocy
w Ochronie Zdrowia;
2) Pani Marilyne Dafflon – DDC;
3) Pani Katarzyna Dąbrowska – Instytut Psychiatrii i Neurologii;
4) Pani Dorota Chmielewska – Ministerstwo Rozowoju Regionalnego;
5) Pani Aleksandra Chmielewska – Ambasada Szwajcarii, Biuro Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy;
6) Pan Janusz Sierosławski - Instytut Psychiatrii i Neurologii.
2. W drugim rzędzie od lewej:
1) Pan Urs Nydegger;
2) Pan Andrzej Zieliński – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny;
3) Pan Kazimierz Madaliński – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny;
4) Pani Magdalena Rosińska – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny;
5) Pan Marcin Papka – Laboratorium Mikrobiologii dr RISCH;
6) Pani Anita Gębska-Kuczerowska - Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny;
7) Pan Benjamin Sakem – Laboratorium Mikrobiologii dr RISCH.