Zobacz najczęściej zadawane pytania dotyczące wzw typu C

 

 

Zadaj pytanie ekspertowi

 

Jestem po sześćdziesiątce i jestem zakażony HCV. Choruję od lat, ale lekarz twierdzi, że wyniki moich badań są niezłe i na razie nie jestem leczony nowymi lekami. Czy przeszkadza mój wiek i czy mam szansę na leczenie najnowszymi metodami?

Obecnie funkcjonujący program terapeutyczny w praktyce dopuszcza leczenie wszystkich zakażonych HCV, bez względu na wiek, stopień zaawansowania choroby i choroby towarzyszące. Z uwagi na wysoki koszt terapii oraz ograniczone finanse publiczne na całym świecie daje się pierwszeństwo leczenia osobom z bardzo zaawansowaną chorobą wątroby (marskość i F3), manifestacjami pozawątrobowymi (np. krioglobulinemia lub zapalenie nerek HCV-zależne) oraz po przeszczepach narządowych i oczekujących na przeszczep. Dlatego też prowadzone są dwie listy pacjentów oczekujących na leczenie: pilna i stabilna. Jednak stopniowo każdy pacjent ma możliwość rozpoczęcia terapii w mniej lub bardziej odległym terminie.

 

jak mogę zapisać się na szkolenia?

Z uwagi na liczne pytania i zainteresowanie ze strony Państwa szkoleniami w ramach Projektu 5 pt. ,,Edukacja pracowników wybranych zawodów zwiększonego ryzyka transmisji zakażeń krwiopochodnych i ogółu społeczeństwa w zakresie prewencji (HCV, HBV, HIV)”, realizowanych w ramach Programu ,,Zapobieganie zakażeniom HCV” uprzejmie informujemy - Szkolenia stacjonarne w województwach są oferowane dla konkretnych grup zawodowych - zapraszamy do zarejestrowania się na szkolenie, jeśli reprezentujecie  Państwo wymienione grupy zawodowe - poprzez stronę http://szkoleniehcv.pzh.gov.pl     Jeżeli nie możecie się Państwo zarejestrować lub nie wykonujecie Państwo zawodów wymienionych - proszę zwrócić się do koordynatora projektu wojewódzkiej stacji sanitarno-epidemiologicznej (lista koordynatorów). Niebawem ruszy również platforma e-learningowa, sukcesywnie wraz ze szkoleniami w terenie.

 

Jak dochodzi do zakażenia?

Aktualnie w Polsce zakażonych wirusem HCV jest ok. 200 000 osób dorosłych, tzn. że wśród 100 dorosłych osób, 1 osoba może być zakażona wirusem HCV. Zakażenie to częściej występuje w grupie osób przyjmujących narkotyki drogą dożylną. Rzadsze, w stosunku do okresu sprzed 10-20 lat, są zakażenia szpitalne spowodowane niewłaściwą sterylizacją sprzętu wielokrotnego użytku (endoskopie). Ryzyko transmisji zakażenia w czasie porodu z matki zakażonej na dziecko jest niewielkie i wynosi około 5%. Ryzyko to zwiększa się, jeżeli poziom wirusa we krwi matki jest wysoki – w takich sytuacjach są wskazania do rozwiązania na drodze cięcia cesarskiego.
Natomiast wzrastająca liczba inwazyjnych zabiegów kosmetycznych, związanych z naruszeniem ciągłości skóry – np. wstrzykiwanie botoksu i kwasu hialuronowego, tatuaże, pedicure i manicure, może stanowić zwiększone ryzyko zakażenia.
Przetoczenie krwi lub preparatów krwiopochodnych nie stanowi ryzyka zakażenia HCV. Każda jednostka krwi jest badana na obecność RNA HCV, bardzo czułymi testami.

Co oznacza obecność przeciwciał anty-HCV, czy ich obecność jest równoznaczna z zakażeniem HCV, u kogo należy wykonać to badanie?

Diagnostyka zakażenia HCV rozpoczyna się od badania przeciwciał anty-HCV. Są to białka, które powstają w organizmie w wyniku kontaktu z wirusem. Ich obecność nie jest jednak równoznaczna z aktualnym zakażeniem HCV. U około 30% osób są dowodem na przebyte zakażenie.
Badania przeciwciał anty-HCV powinno się wykonywać w grupach zwiększonego ryzyka na zakażenie, w celu wczesnego wykrycia zakażenia HCV. Dotyczy to osób, które miały przetaczaną krew przed 1992 rokiem, przyjmujących narkotyki drogą dożylną (nawet jeden raz), partnerów seksualnych osób zakażonych, zwłaszcza w przypadku częstych zmian partnerów. Badanie to powinno się wykonać również u osób, które miały liczne kontakty z ochroną zdrowia w przeszłości (operacje i zabiegi inwazyjne), są zakażone HBV lub HIV (podobna droga zakażenia). Oznaczanie anty-HCV jest wykonywane u dawców krwi, przed każdym oddaniem krwi i u osób z nieprawidłowymi wynikami badań biochemicznych, dotyczących uszkodzenia wątroby (podwyższonymi poziomami stężenia aminotransferaz).

Jakie badanie decyduje o rozpoznaniu zakażenia HCV, kto może zlecić wykonanie takiego badania?

W każdym przypadku wykrycia przeciwciał anty-HCV należy wykonać oznaczenie we krwi materiału genetycznego wirusa – RNA HCV. Jego obecność pozwala na rozpoznanie zakażenia tym wirusem. Po stwierdzeniu anty-HCV pacjent najczęściej udaje się do lekarza pierwszego kontaktu, który powinien mieć możliwość skierowania pacjenta na bezpłatne oznaczanie RNA HCV, aby potwierdzić zakażenie. Obecnie, aby nieodpłatnie – w ramach NFZ – wykonać badanie RNA HCV, konieczna jest rejestracja w Poradni Chorób Zakaźnych, na którą czeka się zbyt długo. Pacjent chce i powinien otrzymać dosyć szybko informację czy jest zakażony, czy nie.

Co tą są genotypy wirusa i czy mają one wpływ na przebieg choroby i skuteczność leczenia?

Wirus HCV ma 6 głównych genotypów, tzn. odmian genetycznych wirusa, których występowanie jest uzależnione od rejonów geograficznych. W Polsce przeważa zakażenie genotypem 1b – dotyczy to 75% zakażonych wirusem HCV. Zakażeni genotypami 1 i 4 odpowiadają gorzej na leczenie niż zakażeni genotypami 2 i 3. Oznaczenie genotypu HCV jest postępowaniem standardowym przed leczeniem.

Czy zakażenie HCV stanowi zagrożenie dla mojego zdrowia?

Osoba, u której stwierdzono zakażenie HCV, poza niewątpliwym stresem, ma poczucie, że jest poważnie chora. Informacja o zakażeniu HCV jest dla pacjenta poważnym obciążeniem, które może rzutować na jakość życia, uczucie stałego zagrożenia i wrażenie, że stanowi się zagrożenie dla otoczenia. Uszkodzenie wątroby stwierdza się zwykle po kilku dekadach po zakażeniu, zwłaszcza jeżeli do zakażenia doszło w dzieciństwie. Przez wiele lat nie stwierdza się choroby wątroby. Biopsje wątroby u dzieci i młodych osób najczęściej nie wykazują choroby wątroby wymagającej leczenia. Każda osoba zakażona HCV powinna być pod opieką Poradni Chorób Zakaźnych, w której okresowo będą wykonywane badania tzw. prób wątrobowych i badanie USG jamy brzusznej.

Czy osoba zakażona stanowi zagrożenie dla rodziny, dzieci?

Obawa przed zakażeniem członków rodziny, przede wszystkim partnera seksualnego i dzieci, jest nieuzasadniona. Aby doszło do zakażenia, wirus musi dostać się do układu krążenia. To znaczy, że określona ilość krwi osoby zakażonej musi przedostać się do naczyń układu krążenia osoby narażonej. Taka sytuacja w praktyce jest mało prawdopodobna. Ryzyko zakażenia członków rodziny jest oceniana jako minimalna, ważne jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny (własne nożyki do golenia, szczoteczka do zębów).

Co z możliwością przeniesienia zakażenia drogą kontaktów seksualnych?

Zakażenie drogą kontaktów płciowych przy jednym partnerze jest bardzo rzadkie i w związku z tym nie ma wskazań do stosowania prezerwatywy lub innych metod zapobiegania. Ryzyko zakażenia tą drogą wzrasta przy częstej zmianie partnerów oraz w trakcie stosunków seksualnych, podczas których dochodzi do krwawienia.

Czy osoba zakażona powinna stosować dietę i ograniczać wysiłek fizyczny?

Osoba zakażona HCV powinna się zdrowo odżywiać, nie ma specjalnej diety wątrobowej. Restrykcje dietetyczne przekazywane przez niektórych lekarzy są przesadzone. Określona dieta jest uzasadniona przy zaawansowanej chorobie (marskość). Bezwzględnie przeciwwskazane jest picie alkoholu. Nie ma przeciwwskazań do unikania wysiłków fizycznych.

Jakie są najczęstsze objawy zakażenia HCV, czy zakażenie powoduje objawy wpływające negatywnie na jakość życia?

Większość osób zakażonych HCV nie zgłasza żadnych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego lub wątroby. Dolegliwości lub objawy, które występują, najczęściej nie są kojarzone z zakażeniem HCV. Mogą się one objawiać się m.in.: chorobami tarczycy, nerek, zmianami plamistymi na skórze, bólami stawowymi. Osoby zakażone skarżą się zwykle na osłabienie, uczucie zmęczenia oraz zaburzeniami sfery psychicznej i intelektualnej. Sporadycznie można wiązać wystąpienie depresji z zakażeniem HCV. Należy pamiętać, że zakażenie wirusem typu C jest chorobą ogólnoustrojową. Wiedza na ten temat jest konieczna, pozwala bowiem w wielu przypadkach na wczesne wykrycie zakażenia. Liczba osób zakażonych HCV w Polsce wynosi około 200 000, co stanowi poważny problem medyczny i ekonomiczny.

Czy korzystając z opieki medycznej należy informować o zakażeniu HCV, jakie mogą być tego skutki?

Z pewnością należy informować lekarzy o tym, że się jest zakażonym HCV. Natomiast praktyka wskazuje, że reakcja lekarzy może być w takiej sytuacji różna. Nadal niedostateczna jest wiedza lekarzy, w tym stomatologów, dotycząca zakażenia HCV i zakaźności tych osób. Dziesięć lat temu był to problem na oddziałach położniczych, dzisiaj już nie jest. Nadal są jednak przykłady, które świadczą o braku podstawowej wiedzy dotyczącej zakażenia HCV. Na przykład stomatolog nie chce leczyć pacjenta zakażonego HCV, tym samym przyznaje się do niepewności, co do form sterylizacji sprzętu wielokrotnego użytku w swoim gabinecie.

Jakie jest ryzyko rozwoju marskości wątroby i raka pierwotnego wątroby?

Marskość wątroby, rzadziej pierwotny rak wątroby, są odległymi następstwami zakażenia HCV. Przez wiele lat toczy się proces zapalny w wątrobie, często bezobjawowo, prowadząc u osób nieleczonych po 20-40 latach do wymienionych powikłań. Spożywanie alkoholu przyspiesza postęp choroby u zakażonych HCV.
Nierzadko o szczegółach dotyczących choroby pacjent dowiaduje się z internetu, często błędnie interpretuje uzyskane informacje, przypisując sobie najpoważniejsze konsekwencje, co powoduje pogłębianie stresu. Informacje o zakażeniu HCV są przekazywane przez media w sposób nie zawsze właściwy. Bardzo ważna jest pierwsza wizyta u kompetentnego lekarza, najczęściej specjalisty chorób zakaźnych, który powinien wyjaśnić wszystkie problemy. U zdecydowanej większości osób, u których wykryto zakażenie HCV nie stwierdza się zaawansowanego uszkodzenia wątroby. Wczesne rozpoznanie i leczenie ma bardzo istotne znaczenie.

 Czy muszę być leczony?

Chory zakażony HCV chce być jak najszybciej leczony i wyleczony, ale nie wszystkie osoby zakażone muszą być leczone. O wskazaniach do leczenia decyduje stopień zaawansowania choroby, przede wszystkim włóknienia wątroby. Chory musi być uprzedzony o tym, jak długo może czekać, czy niepodjęcie leczenia wpływa na postęp choroby.
Z pewnością okres oczekiwania, zwłaszcza wydłużający się, powoduje niepokój i stres. Istnieje grupa osób zakażonych, która nie musi być leczona. Są to osoby, u których aminotransferazy (enzymy wątrobowe) są w czasie roku obserwacji prawidłowe, a biopsja wątroby nie wykazuje włóknienia.

Czy biopsja wątroby musi być wykonana?

Biopsja wątroby jest najlepszym i najdokładniejszym badaniem oceniającym aktywność choroby, stopień włóknienia i współistnienie innych chorób, poza zakażeniem HCV. Bardzo często badanie to decyduje o celowości podjęcia terapii lub jej odroczenia. Jest to badanie inwazyjne, ale bezpieczne. Powikłania pod postacią krwawienia dotyczą promili przypadków wykonanych biopsji. Przeciwwskazania do biopsji wątroby to na przykład mała liczba płytek krwi lub naczyniaki wątroby. W takich sytuacjach można ocenić stopień włóknienia wątroby w oparciu o badanie nazwane elastografią. Badanie to nie ma jednak takiej wartości jak biopsja wątroby.

Co można uzyskać na drodze leczenia?

Skuteczne leczenie doprowadza do trwałej eliminacji wirusa z organizmu, a przez to hamuje postęp choroby i zapobiega rozwojowi poważnych następstw takich jak: marskość wątroby i pierwotny rak wątroby. U części chorych zahamowanie aktywności wirusa jest tylko przejściowe, w innych terapia jest całkowicie nieskuteczna.

Jakie są formy terapii zakażenia HCV, jaka jest skuteczność terapii?

Podstawową terapią przewlekłego zakażenia HCV jest nadal interferon pegylowany z rybawiryną. Interferon jest podawany w zastrzykach podskórnych a rybawiryna w tabletkach. Podawanie interferonu pegylowanego z rybawiryną jest nadal w Polsce standardem leczenia zakażenia HCV. W zależności od odmiany wirusa (genotypu), skuteczność terapii standardowej wynosi od 40–60%. U pacjentów z genotypem 2 i 3 jest wyższa, niż u zakażonych genotypem 1 i 4. Przyjęcie wszystkich dawek leków ma istotne znaczenie dla końcowego efektu terapii. Objawy uboczne mogą być powodem zmniejszenia dawek lub przejściowego odstawienia leku.
W 2011 roku zarejestrowano dwa nowe leki doustne o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym (tzw. inhibitory proteazy). Niestety, są one skuteczne jedynie u chorych z genotypem 1 i należy je podawać łącznie z interferonem i rybawiryną. Stąd nazwa terapia trójlekowa. Skuteczność tej formy leczenia jest około 20% wyższa niż terapii standardowej. Terapia ta jest stosowana w Polsce, ale przede wszystkim
u chorych z zaawansowaną chorobą wątroby i marskością.
W bieżącym roku zarejestrowano nowy lek w tabletkach działający bezpośrednio na wszystkie genotypy wirusa (inhibitor polimerazy). Jest on już stosowany w USA, Francji i Niemczech, ale koszt jego jest bardzo wysoki (80 000 USD na 12 tyg. terapię). Na razie jego stosowanie w Polsce nie jest rozpatrywane. Cena kuracji jest przedmiotem krytycznych wystąpień wielu środowisk. W końcowej fazie badań klinicznych są inne leki działające bezpośrednio na wirusa. Potwierdzono ich wysoką skuteczność – 98-100% wyleczeń. Dodatkową zaletą tych leków jest niewystępowanie objawów ubocznych. Jest prawdopodobne, że konkurencyjność wpłynie na cenę tych preparatów.
W najbliższych latach powstanie skuteczny schemat leczenia oparty na doustnych lekach o bezpośrednim działaniu na HCV. Istotnym problemem pozostaje koszt tych terapii. Wobec faktu, że dostępność tych leków będzie ograniczona, należy wykorzystać istniejące formy terapii – terapię standardową i trójlekową.

Co to jest interferon i jakie są uboczne objawy jego stosowania?

Interferon jest białkiem produkowanym przez komórki organizmu, jako reakcja na zakażenia bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze oraz nowotwory. Terapia interferonem jest często błędnie nazywana chemią, którą stosuje się w schorzeniach nowotworowych.

Objawy uboczne terapii, czy można zmniejszyć ich nasilenie?

Chory musi być uprzedzony o objawach ubocznych i możliwości przerwania terapii. Dla skuteczności terapii ważne jest przyjęcie wszystkich dawek przeznaczonych na leczenie. Do najczęstszych objawów ubocznych terapii zakażenia HCV interferonem należą: zmęczenie, objawy grypopodobne, depresja, przejściowa utrata włosów, spadek libido. Częstym objawem stosowania Interferonu jest obniżanie się liczby krwinek białych (leukocytów) i płytek krwi, natomiast rybawiryna jest odpowiedzialna za niedokrwistość – obniżanie poziomu hemoglobiny. U części chorych dawki są przejściowo obniżane, sporadycznie dawka jest opuszczana. Objawy uboczne są dobrze poznane, ustępują po zakończeniu terapii, ich nasilenie można łagodzić lekami. Na przykład, w przypadku gorączki można podawać paracetamol. Zaburzenia sfery psychicznej wymagają wizyty
u psychiatry i nierzadko leków psychotropowych.

Czy są przeciwwskazania do leczenia?

Przeciwwskazania do leczenia są uzależnione od rodzaju terapii. Leczenie interferonem z rybawiryną jest przeciwwskazane u chorych z poważnymi chorobami serca, płuc, nerek i chorobami immunologicznymi – związanymi z zaburzeniami funkcji układu odpornościowego. Poza tym, ta forma terapii nie powinna być stosowana u chorych z małą liczbą krwinek białych, obniżonym poziomem hemoglobiny oraz mała liczbą płytek krwi, ponieważ leki te mają niekorzystny wpływ na istotne elementy morfologii krwi.

Jaki może być wpływ leczenia na życie codzienne?

Pacjenci w czasie leczenia mogą odczuwać osłabienie, zaburzenia koncentracji, nadmierną pobudliwość, co w istotny sposób może wpływać na jakość życia i sprawność w pracy. W czasie leczenia należy ograniczyć wysiłek fizyczny.

Jak mam dalej żyć, kiedy leczenie do tej pory było nieskuteczne?

Zasadniczo tryb życie pacjenta po nieskutecznym leczeniu nie różni się od prowadzonego przed terapią. Niewątpliwym obciążeniem psychicznym jest myśl o nieudanej terapii i obawa postępu choroby, zwłaszcza przy braku możliwości zastosowania kolejnej terapii. Pacjent pozostaje pod opieką specjalistycznej poradni, gdzie ma wykonywane badania oceniające postęp choroby i gdzie może uzyskać informacje o możliwości leczenia. Konieczny jest stały kontakt z ośrodkiem, który może dysponować nową formą leczenia w ramach programów terapeutycznych lub w ramach badań klinicznych nad nowymi lekami.

Jak długo można czekać na kolejna terapię bez szkody dla zdrowia?

Stres związany z nieskuteczną terapią wymaga rozmowy ze specjalistą. Należy wyjaśnić pacjentowi w jakim stopniu oczekiwanie na kolejną terapię jest bezpieczne i czy nie wiąże się z postępem choroby. Postęp choroby u większości osób zakażonych HCV jest powolny, co pozwala oczekiwać nawet kilka lat na nową formę terapii. Wyjątek stanowią chorzy z zaawansowanym włóknieniem lub marskością wątroby, u których są wskazania do szybkiego leczenia przeciwwirusowego. Należy wykorzystać wszystkie dostępne terapie lub skierować pacjenta do ośrodków badań klinicznych, które prowadzą badania nad nowymi lekami przeciwwirusowymi.

Jak spowolnić przebieg choroby?

Na przebieg zapalenia wątroby mają niekorzystny wpływ choroby współistniejące. Należą do nich m.in. przyjmowanie leków potencjalnie toksycznych dla wątroby, cukrzyca, stłuszczenie wątroby, otyłość oraz nadużywanie alkoholu. Zwłaszcza nadużywanie alkoholu stanowi poważne obciążenie i istotnie przyspiesza postęp choroby. Sposób odżywiania i utrzymanie właściwej wagi ciała mają również znaczenie dla przebiegu choroby, przez wpływ na stłuszczenie wątroby i zaburzenia gospodarki węglowodanowej. U osób bez chorób współistniejących dieta powinna być zdrowa, ale nieprzesadnie restrykcyjna.
Pewną wartość mają również leki wspomagające funkcje komórek wątrobowych. Ważne jest leczenie chorób współistniejących, które mają niekorzystny wpływ na stan wątroby.

Czy w Polsce są stosowane najnowsze metody leczenia?

Zasady dotyczące leczenia są ustalane przez międzynarodowe towarzystwa naukowe, ekspertów zagranicznych i polskich. W Polsce wprowadzane są metody leczenia, które są stosowane za granicą, ale z pewnym opóźnieniem, co jest związane z możliwościami finansowymi. Aktualnie dostępna jest dla wszystkich terapia standardowa i terapia trójlekowa dla osób z zaawansowaną chorobą, między innymi u chorych z marskością wątroby. Najnowsze leki doustne, bezpośrednio działające przeciwwirusowo, są obecnie niedostępne.

Dlaczego muszę mieć wykonany przeszczep wątroby?

Niewydolna wątroba (marska w następstwie HCV) nie jest w stanie podtrzymywać funkcji istotnych dla życia, dlatego konieczne jest przeszczepienie tego narządu od dawcy. Musi być ono przeprowadzone w okresie kiedy ogólny stan zdrowia i wątroby pozwala na jego wykonanie. Zdarza się, że pomimo poważnej choroby pacjent czuje się dość dobrze i ma prawo nie rozumieć celowości wykonania takiego zabiegu. Często rodzina ma również wpływ na decyzję chorego. Lekarz prowadzący i specjaliści transplantolodzy mają za zadanie wyjaśnić szereg zrozumiałych wątpliwości i przekonać do zabiegu.
Reakcja pacjenta na propozycję konieczności wykonania przeszczepu.
Reakcja pacjentów na konieczność wykonania przeszczepu – trudna decyzja, zdecydowana większość godzi się na przeszczep, rzadko występuje brak zgody (jaka była reakcja przekaże sam pacjent). Pacjenta z zaawansowaną, postępującą chorobą wątroby, należy wcześniej poinformować o konieczności wykonania przeszczepu wątroby. Chory musi „oswoić” się z tą niewątpliwie trudną koniecznością.

Jaka jest możliwości wykonania przeszczepu w Polsce?

W Polsce wykonuje się przeszczepy wątroby od wielu lat. Najwięcej przeszczepów dotyczy pacjentów zakażonych HCV. Najważniejsze jest przeprowadzenie badań kwalifikujących do zabiegu we właściwym okresie choroby. Niestety, często się zdarza zbyt późne zgłaszanie chorego do transplantacji.
Czy przed wykonaniem przeszczepu konieczne jest przeprowadzenie badań specjalistycznych, jakich?
Ogólny stan zdrowia musi pozwalać na wykonanie przeszczepu. Wiąże się to z wykonaniem badań oceniających funkcję serca, płuc, nerek itd. Należy te badania wykonać planowo u specjalistów przed wystąpieniem późnej fazy choroby. Po kwalifikacji, którą przeprowadza transplantolog, chory jest wpisywany na listę oczekujących, która pozwala na planowe wykonanie przeszczepu. Rzadziej są wykonywane zabiegi z tzw. wskazań życiowych. Konieczna jest taka sama grupa krwi u dawcy i biorcy narządu. Należy również wykluczyć przeciwwskazania do zabiegu.

Jak postępować i żyć z przeszczepem wątroby?

Pacjent musi być poinformowany o konieczności przyjmowania po przeszczepie przez wiele lat leków, w tym immunosupresyjnych (blokujących reakcję odrzucania przeszczepu), o częstych kontrolach, o możliwości nawrotu zakażenia po różnym okresie czasu. Z pewnością życie po przeszczepie wymaga ścisłej kontroli specjalistycznej.